Gegevenheid – pleidooi voor een postseculier geloven

Op deze feestdag van Petrus en Paulus willen we het hebben over onze Kerk en haar moeizaam overleven in de postmoderne zakelijkheid. Ignace Verhack stelt de vraag hoe christenen de relevantie van hun geloof nog duidelijk kunnen maken in deze wereld. Hij gaat niet voorbij aan de ‘olifant in de kerk’, namelijk de kloof tussen traditionalisten en ‘postmodernisten’ (mijn benaming) binnen de Kerk. Hij wijst op een probleem van verstaanbaarheid van de christelijke boodschap en wat daarmee samenhangt: de kenbaarheid of herkenbaarheid van God in onze wereld. Hij wijst ook op een gevorderde verdringing van het religieuze uit onze leefwereld of daarmee samenhangend een te grote scheiding tussen de religieuze en de profane leefwereld. Hij pleit voor een houding - contemplatie van gegevenheid waarmee hedendaagse christenen aan de slag zouden kunnen gaan.

Ik voeg hier wat eigen bedenkingen aan toe. Die gegevenheid is een soort tegengif tegen de hybris van de postmoderniteit. Het woord schepping lijkt in tegenspraak te zijn met alles wat de wetenschap ons te leren heeft, maar het woord heeft niets van haar diep religieuze betekenis verloren. In godsdienstige zin heeft het leven haar eigen dunameis (dunameiz), scheppende krachten die de wereld veranderen. Er is iets hogers dat ons bindt. Het geloof dat ieder in zijn eentje de zin van zijn leven kan bepalen is knettergek. Een beetje meer ontzag voor het zijnswonder en ootmoed voor de schepping die ons gegeven is, zou ons inderdaad mooi staan. Verder moet ons dat ook helpen in de navolging van Christus.

Als we de vraag stellen naar de relevantie van de Kerk, dan moet die ook gemeten worden aan de navolging van Jezus en dat betekent: opkomen voor de verworpenen der aarde. Dat is een progressieve missie maar de tragiek van de Kerk is dat zij net een conservatief bolwerk is. We zien hoe moeilijk de Kerk het heeft met haar positie tegenover de verzuchtingen van de LGBTQIA+ gemeenschap. De postmoderniteit zou eigenlijk een opportuniteit moeten zijn in plaats van een bedreiging. Christenen moeten niet geroepen worden tot offergave maar tot heropstanding. In de lijn van Thomas a Kempis zou de houding van gegevenheid ons tot een postmoderne devotie moeten leiden.

Tenslotte moet relevantie niet altijd gezocht worden in een prestatie, want dat is nu net weer zo’n postmodern waanidee. Misschien ligt de relevantie van de Kerk precies in de schoonheid van het geloof. En dan is het de taak van de christenen die schoonheid aan de wereld te laten zien. Het licht mag niet verborgen blijven onder de korenmaat, wij zijn het zout der aarde. Daar gaan we het zeker nog over hebben.

Ik verwijs ook naar “Leven van wat komt” en naar “Sporen van Geloof”.