Leven van wat komt

Dit boek van Erik Borgman is een aanrader voor al wie zich graag inzet voor een betere wereld maar daarbij soms ontmoedigd geraakt. Vele mensen zetten zich in voor goede doelen maar hebben het gevoel dat ze daarin alleen staan. Dat kan niet als we met velen zijn; er klopt iets niet.

Waar komt die ontmoediging vandaan? Er is natuurlijk een zekere vereenzaming die ontstaat bij elke mateloze inzet. Die kan tot tunnelvisie leiden. De auteur verwijst naar de disciplinerende dwang die van postmoderne, op hol geslagen samenlevingen uitgaat. Zelfs in de non-profit sector werken mensen steeds meer in dienst van een “nieuw imperium zonder imperator”. Het is een zielloos systeem dat haar medewerkers overtuigd heeft dat er geen alternatief bestaat voor winst en groei en dat alleen een nog hogere inzet heil kan brengen. De auteur verwijst ook naar het boek “Beschleunigung” van Hartmut Rosa.

Als theoloog stelt Borgman dat we de tekenen van onze tijd moeten leren verstaan. Het Rijk Gods is nu al ophanden. Gods werkzaamheid in deze wereld is waarneembaar als we leren kijken naar de goedheid van zovelen die zich voor dat Rijk inzetten. Tegenover de hedendaagse kijk dat de wereld een strijdtoneel is, plaatst Borgman een “contemplatieve” kijk die oog heeft voor verbinding en vertrouwen in God en mens. Velen zullen zeggen: een naïeve kijk. De contemplatieve kijk is echter niet blind voor wat nog te verbeteren valt en misschien is die kijk uiteindelijk meer gebalanceerd dan de "hedendaagse" omdat hij het goede niet veronachtzaamt. Wie zich soms uitput in liefdadigheid, doet er goed aan te beseffen dat hij niet altijd barmhartige samaritaan is, maar soms ook de ijlende Jericho-reiziger die geholpen werd. En dat was voor mij misschien wel het rijkste nieuwe inzicht, zeg maar 'the heart of the matter' van dit boek. Als zodanig is de weg naar een betere wereld niet alleen een kwestie van doen en geven, maar ook van laten gebeuren en ontvangen. In essentie is het Rijk Gods een genade waarop je als christen mag vertrouwen.

De auteur past zijn inzichten toe in diverse domeinen van de maatschappij zoals de ecologie, de economie, het onderwijs en de zorgverlening. De laatste jaren heeft de Kerk de rol van de mens als rentmeester van de aarde herontdekt. Ecologisch leven doe je niet alleen vanuit materiële overwegingen; het is een ganse spiritualiteit die ontstaat vanuit onze verbondenheid met wat we 'de Schepping' noemen. Dit sluit allemaal zeer goed aan bij de thema's van de komende novembermaand zoals Allerheiligen en Dies Irae.