Thomas a Kempis

In een vorige blog Vernieuwde Innigheid schreef ik al over de beweging van de Moderne Devotie. Nu klinkt het woord devotie vandaag een beetje wereldvreemd. Dat komt omdat we devotie associëren met aanbidding, terwijl het woord in feite gewoon toewijding betekent. Typisch voor onze tijd is dat we toewijding in het spirituele eigenaardig vinden terwijl we toewijding in het werk uiterst positief vinden. Maar eigenlijk gaat het over hetzelfde. We houden wel van toegewijde collega's.

Thomas a Kempis moet zo'n toegewijde collega geweest zijn. Hij schreef een werk "Over de Navolging van Christus" (De Imitatione Christi), een wereldwijde bestseller voor zijn tijd, op de tweede plaats in de wereldranglijst, na de Bijbel. Het boek wordt vandaag nog steeds gelezen als bezinningsboek (deze uitgave is van uitgeverij Kok, samengesteld door Jacques Koekkoek). Het bevat zeer veel herhaling, maar dat is niet erg want het boek wil niet zozeer kennis bijbrengen, het wil een gezonde geesteshouding, een grondhouding van ootmoed (nederigheid) bijbrengen. Het is eerder meditatie dan studie. Het maakt je rustig en leert je relativeren. Dat is waarschijnlijk de reden waarom het boek de tand des tijds doorstaan heeft. 

In de Navolging van Christus schrijft hij: "Veel woorden bevredigen de ziel niet, maar een goed leven verkwikt de geest, en een zuiver geweten geeft een groot vertrouwen op God. Hoe meer en hoe beter je weet, des te zwaarder zul je erom geoordeeld worden, als je ook niet heiliger geleefd hebt. Verhef je daarom niet wat op wat je aan kunde of kennis bezit; wees liever beducht voor de kennis die je gegeven is." Dat is een interessante gedachte. Thomas stelt dat het bezit van een hogere kennis ook de verplichting van een heiliger leven met zich meebrengt. Kennis is uiteindelijk niet het hoogste doel in het leven; een goed leven en een zuiver geweten zijn veel belangrijker.

Hij schrijft ook:  "Als je aandacht gericht is op wat je in je eigen innerlijk bent, zul je je niet bekommeren om wat de mensen daarbuiten over je zeggen." Wat je bent, is dus belangrijker dan wat je lijkt. Het is evident, maar we laten ons toch telkens opnieuw misleiden. Thomas a Kempis beseft kristalhelder dat we Gods hulp nodig hebben om die beproeving te boven te komen.

Toch zijn er ook verschillen tussen de wereld van Thomas a Kempis en de onze. Het middeleeuwse godsbeeld heeft plaatsgemaakt voor een postmoderne visie. In Sporen van Geloof probeer ik dit onomkeerbaar proces te beschrijven. Na de moderne devotie is het dus hoog tijd voor een postmoderne devotie, want devotie of toewijding zal er altijd zijn.

Foto: reliekschrijn van Thomas a Kempis in de O.L.V. basiliek van Zwolle, een interessante bestemming voor een noordelijke pelgrimstocht.