Dilemma’s en keuzestress

Dilemma’s zijn niet altijd ongewenst maar het zijn wel de ergste rustverstoorders in je leven. Het zijn tweesprongen waarbij je een hartverscheurende keuze moet maken, omdat het nu eenmaal niet anders kan. De keuzes zijn hartverscheurend, omdat de inzet groot is, en omdat het verstand niet bij machte is de juiste keuze te maken, eenvoudig omdat de toekomst niet voorspelbaar is. Bij die onvoorspelbare toekomst hoort ook de toekomst van je gevoelens. Dilemma’s ontstaan typisch bij studiekeuzes, woonplaatskeuzes, partner-keuzes, allerhande roepingen en beroepskeuzes, eventueel ook investeringskeuzes. Meer dramatisch kan je ook voor medische keuzes en vluchtkeuzes komen te staan, als je gezin in gevaar is, of wat even erg is, als je geen economische opties meer ziet. Behalve bij studiekeuzes, dienen de meeste van die keuzes zich aan als een tweesprong: een zogenaamde Hobsonkeuze: je hebt dan maar één enkele keuze-optie, één zijsprong, en die is gewoon te nemen of te laten. Weliswaar zal de gekozen weg je dan later naar verschillende nieuwe dilemma’s voeren.

Dilemma’s leiden vaak tot enorme keuzestress. Andere mensen kunnen wel een mening hebben, maar jij moet zelf de keuze maken. En als je dan de keuze gemaakt hebt, word je vroeg of laat geconfronteerd met de nadelen van die keuze. De fout die je dan kan maken, is dat je een valse vergelijking maakt. Je vergelijkt dan een nabije, niet-ideale situatie met een verre, ideale situatie en die vergelijking is niet eerlijk. Je kan de nadelen van de alternatieve keuze niet zien, omdat je de alternatieve keuze niet gemaakt hebt. De psychologie leert ons dat een mens vaak meer gemotiveerd is om kwaad te vermijden dan om iets goeds tegemoet te treden.

Jozef, de toegewezen vader van Jezus, is zowat de kampioen van de hartverscheurende dilemma’s met keuzestress. Hij lijdt al wat een vader lijden kan. Eerst moet hij kiezen of hij zijn verdere leven zal delen met zijn onverwacht zwangere verloofde of niet. Daarna moet hij kiezen of hij met zijn gezin naar Egypte zal vluchten of niet. Telkens staat zijn eigen leven en dat van zijn dierbaren op het spel. En telkens is er in het begin geen duidelijk antwoord op zijn vragen. De oplossing komt in beide gevallen op dezelfde manier. Hij valt in slaap en krijgt een droom. In die droom vertelt een engel hem wat hij moet doen. Jozef is niet alleen sterk op het moment dat hij de keuze maakt. Hij is ook sterk en moedig door dag na dag consequent de gevolgen van zijn keuze te dragen en lief te hebben. Standvastigheid, Veerkracht, Geduld, Moed en Liefde zijn de vereiste deugden om dilemma’s te overkomen.