De goedheid van de farizeeën

De farizeeën waren goede mensen. Ze waren vroom en ze streefden naar het goede. Het Woord van God liet hun niet koud. Precies daarom stelden ze vaak intelligente vragen aan Jezus. Ze behoorden tot zijn beste vrienden. Dirk Bouts schilderde Jezus op bezoek bij zijn vriend Simon de farizeeër. Een andere vriend-farizeeër, Nicodemus, zal voor het Sanhedrin de verdediging van Jezus op zich nemen, tegen de stroom in, op gevaar van eigen leven.

Maar ieder sterk verhaal heeft een held en een antiheld nodig. De farizeeën kregen in het Nieuwe Testament de rol van antiheld toebedeeld. De oorzaak lag bij hun eigen-gerechtigheid (self-righteousness). Eigengerechtigheid volgt uit een gevoel van morele superioriteit. Het is de overtuiging dat het eigen geloof en de eigen daden deugdelijker zijn dan die van de gemiddelde persoon. Daardoor lagen de farizeeën op ramkoers met Jezus. Eigengerechtige personen zijn vaak onverdraagzaam tegenover de meningen en gedragingen van anderen. Waar hebben we dit nog gehoord? Lijden we niet allemaal aan eigengerechtigheid? Zijn wij niet allemaal farizeeën?

De Amerikaanse professor sociaal werk Brené Brown vertelde in een podcast het verhaal van een bekering die zij doormaakte na een diepe inzinking. Iedereen heeft wel het gevoel dat die in zijn dagelijks streven door enkele medemensen of types van medemensen voortdurend gedwarsboomd wordt. Het zijn mensen die oorzaak zijn van veel ergernis; ze halen het bloed van onder je nagels. Zelf gebruikt zij voor die mensen de treffende benaming “sewer rats”, dat zijn rioolratten. We hebben allemaal onze eigen rioolratten en we hebben allemaal de neiging onze rioolratten negatieve bedoelingen toe te dichten. Maar meestal streven onze rioolratten gewoon naar het goede voor zichzelf en een zeldzame keer proberen ze zelfs het goede voor ons te doen.

Brené Brown vertelt wat het gigantische voordeel is om jouw rioolratten ondanks alles de beste bedoelingen toe te schrijven. Ten eerste wordt alles veel begrijpelijker in je chaotisch leven. Ten tweede maak je je minder boos en maak je minder brokken. Je wordt zelf geen rioolrat. Je verbruikt minder energie en je bent gelukkiger omdat je in de veronderstelling leeft dat jouw medemensen uiteindelijk positieve bedoelingen met je hebben. Het laat je toe om grootmoedig te leven (“living big”), ook al moet je soms je grenzen afbakenen. Moeten wij ons niet afvragen wie onze rioolratten zijn? En moeten we onszelf niet overtuigen van hun goede bedoelingen?

Misschien waren de farizeeën wel de rioolratten van Jezus. Dat ze tot het establishment behoorden, speelde misschien een rol om er antihelden van te maken in het Nieuwe Testament. Maar Jezus leefde steeds in de veronderstelling dat de meeste mensen deugen. Het was precies op de talrijke ogenblikken dat de farizeeën dit algemeen principe betwistten aan de hand van een concrete zondaar (blinde) of zondares (vrouw met kruikje olie), dat zij van Hem een confronterend antwoord kregen. Toch vraagt Hij ook aan ons niet te oordelen om niet geoordeeld te worden, niet over zijn farizeeën en niet over onze rioolratten.

Deze blog is het derde deel van mijn trilogie over de goedheid, neergeschreven jaarlijkse bedenkingen bij de veertigdagentijd. Deze blog vormt één geheel met mijn blog “ Kan je té goed zijn?” en met “Troost voor perfectionisten”.

Trilogie over de goedheid

30/3/2021	Troost voor perfectionisten
29/3/2022	Kan je té goed zijn?
28/3/2023	De goedheid van de farizeeën

Foto: Dirk Bouts, Jezus bij Simon de farizeeër, Berlijn Gemäldegalerie. Dit is een vrije licentie, zoals in de definitie van Vrije Culturele Werken.