De nalatenschap van Huub Oosterhuis

Eergisteren overleed in Amsterdam Huub Oosterhuis. Huub Oosterhuis werd vooral bekend als dichter van talloze Nederlandstalige hymnes. Die moesten na het Tweede Vaticaans Concilie de Latijnse gezangen vervangen voor de liturgie. Sinds mijn 8 jaar zing ik “Zolang er mensen zijn op aarde”, “Zo vriendelijk en veilig als het licht” of nog “Licht dat ons aanstoot in de morgen”. Ik zing die liederen nu al 50 jaar. Een voorzichtige schatting wijst uit dat ik gedurende ongeveer 4700 minuten van mijn leven hymnes van Huub Oosterhuis gezongen heb. Van geen enkele minuut heb ik spijt. Oosterhuis was een echte geloofsvertolker. Hij wist als geen ander de schoonheid van het geloof te verwoorden in dagdagelijkse taal. Zijn inspiratiebron waren de Latijnse teksten maar hij wist de Bijbelse beeldspraak zeer goed te gebruiken om universeel menselijke verlangens in het Nederlands te verwoorden.

Maar er is nog een andere reden om stil te staan bij deze sterke man. Oosterhuis was ook een Godzoeker. Hij omarmde een hedendaags geloof dat gebaseerd was op Bijbels begrip, culturele fijngevoeligheid, menselijk inzicht en sociaal engagement. Zo kon hij zich bevrijden van een voorbijgestreefd bijgeloof waarin wonderverhalen geen beeldspraak waren maar letterlijk genomen werden zonder rekening te houden met de omstandigheden waarin ze waren ontstaan. Deze kloof tussen progressieven en conservatieven is nog altijd een splijtzwam in de Kerk. De kerkleiding heeft daar nooit klare wijn over kunnen schenken tot op de dag van vandaag. Dat is althans mijn perspectief als gewone leek. Maar zoals Oosterhuis ben ook ik daarin gaan berusten.

Een van de meest treffende metaforen vond ik terug in het tafelgebed “Die naar menselijke gewoonte”. Het sterven van Jezus is niet vruchteloos, maar is ook nog niet tot wasdom gekomen. Dit is een boodschap van christelijke hoop: wij bevinden ons nu in een koude winter, we zien geen goed resultaat van het evangelie in onze wereld en we moeten lijden, maar als we het zaad in de grond zijn werking laten doen, zal het ontkiemen en nieuw leven voortbrengen. Dat is ook met de nalatenschap van Huub Oosterhuis het geval.