De Pedagogie van Projecten

Innovatiebeleid vergt bezinning. De kosten van prestigeprojecten lopen soms hoog op. In de ruimtevaartsector is dat vaak het geval. Dat geldt zeker ook voor de Einstein telescoop die we in Vlaanderen samen met Wallonië, Nederland en Noordrijn-Westfalen willen bouwen. De vraag stelt zich dan waarom prestigeprojecten voor een samenleving belangrijk zijn, in de veronderstelling dat we de verwerving van fundamentele kennis ook aan andere landen kunnen overlaten.

De drie traditionele argumenten die doorgaans gebruikt worden in een antwoord op deze vraag zijn, (1) de economische valorisatie van het project voor de industrie, (2) de verwerving van technische, projectmatige en communicatieve vaardigheden van medewerkers in overeenkomst met de grootte van de uitdaging, (3) daarmee verband houdend, de retentie van talent in eigen land.

Hoewel deze argumenten zeer gegrond zijn, verwijzen ze nog te sterk naar het microniveau van de samenleving. Er wordt nog te weinig gewezen op de macro-effecten voor de samenleving als geheel. Een prestigeproject houdt de samenleving ook globaal veerkrachtig, omdat het de samenleving dwingt tot vormen van samenwerking die er anders nooit zouden geweest zijn. De samenwerking in de Euregio Maas-Rijn zal verder gaan dan het project zelf. Een prestigeproject als de Einstein telescoop zal ook werk leveren aan toekomstige generaties, generaties die op dit moment nog aan hun studies bezig zijn. Prestigeprojecten kunnen een belangrijke inspiratiebron en een motivator voor jong en oud worden.

En terechte zorg voor politieke overheden is of er dan niet te weinig middelen overblijven voor de sociale behoeften in de samenleving. Ook moet men bedenken dat de reële kosten vaak de begrote kosten overschrijden. Natuurlijk zal een goed valorisatiebeleid ook nagaan wat de impact is in het sociale domein, zeker wat betreft tewerkstelling. Maar een samenleving moet altijd veelzijdig blijven. Vergelijk het met een individu: een individu gaat ook niet alle energie en tijd wijden aan sociale projecten. Het zal af en toe bijzondere uitdagingen aangaan zoals sportprestaties om het lichaam fit te houden. Dat moet met samenlevingen ook gebeuren. Prestigeprojecten houden de samenleving fit en veerkrachtig. De imaginatio zal er wel bij varen.

Ik verwijs ook naar mijn blogs "De wedijver tussen de naties" en “Ode aan de natuurkunde”.

Afbeelding: ‘Reaching for Heaven’ uit de reeks ‘Space Art’ van Filip Ramon, Joris Devos en Jürgen Ingels, zie De verovering van de ruimte.