Sorg, daß der Balken waagerecht ...

De terugkeer naar het werk kan zwaar uitvallen. We verlaten luilekkerland en keren terug naar onze werkbiotoop voor een aankomende periode van werk, koude en duisternis, beter bekend als de winter. Het is niet de hoeveelheid werk, noch de moeilijkheidsgraad van het werk die ons afstoot. Het is de angst voor kritiek op ons werk, de kritiek die we moeten doorstaan als we met ons werk naar buiten komen. Bloed en zweet vormen geen enkel bezwaar. Het zijn de tranen die ons het meest bezwaren bij de terugkeer naar het werk. De critici komen terug uit vakantie. Koude kritiek is op komst.

Het probleem met kritiek is dat we er meestal geen verweer tegen hebben. Als kind was dat ook zo, en sommige littekens zijn blijvend. Maar als de kritiek van een beminnende volwassene kwam, volstond het meestal ons gedrag aan te passen en beter in de pas te lopen, en met een beetje geluk konden we daarvoor ook nog beloond worden. De kritiek die we krijgen als volwassene is een ander paar mouwen. Als de kritiek zakelijk, opbouwend en liefst vriendelijk geformuleerd is, kunnen we er rekening mee houden, en soms slagen we er toch nog in ons moeizaam opgebouwd werk bij te sturen, maar meestal volstaat ook dat niet. Maar als de kritiek persoonlijk en/ of afbrekend is, kunnen we er nauwelijks iets mee. We vrezen nu ook de schandpaal van de sociale media. Ongepaste reacties maken de kritiek dan alleen nog schadelijker.

Het kan dan helpen anders over die kritiek te denken. We zijn vooral verdrietig omdat we denken dat die kritiek onze moeizaam opgebouwde reputatie besmeurt. Dat is niet zo erg, omwille van twee redenen: ten eerste is onze reputatie volstrekt onbelangrijk in dit tranendal, ook al vinden wij die wel belangrijk. Maar de kritiek besmeurt onze reputatie ook niet, omdat ze vooral de kritiekgever besmeurt. Als die criticus afbrekende kritiek formuleert, zoekt die gewoonlijk ijdele erkenning in de groep. Als we die kritiek krijgen, is dat dus een teken dat we iets belangrijks gedaan hebben in de groep. We steken daarmee boven het maaiveld uit en dat lokt mensen die het maaiveld kort willen houden om zelf zichtbaar te blijven. Kritiek is dus een indicatie dat we letterlijk uitstekend werk leveren. De criticus is dus degene die bezorgd moet zijn over diens reputatie. Niets kan een mens bezoedelen van wat buiten hem komt.

Foto: "Die Zeit, ob gut ob schlecht, sorg, daß der Balken waagerecht." Vakwerkhuis in Celle, Nedersaksen, Duitsland 2024 ©Wim Lahaye