Ode aan de Dankbaarheid

Dankbaarheid is een vreemd begrip. Is het een deugd, een gemoedstoestand, of een sociale vaardigheid? Bij kinderen wordt dankbaarheid er zeer vroeg ingedreund. Geef je iets aan een kind, dan kan je je verwachten aan een overduidelijke aanwijzing van de moeder: “En … wat zeg je? Dank U!”. Vaak gebeurt dat met een militaire heftigheid die erg vernederend is voor de kinderen.

In zijn boek “De Kunst van Goed Leven” schrijft Rolf Dobelli dat een houding van dankbaarheid geluk brengt. En om die houding van dankbaarheid te cultiveren, beveelt hij de mentale substractie aan: je moet je voortdurend afvragen hoe je leven zou zijn indien je bepaalde dingen die je nu hebt, niet had gekregen, zoals een goede gezondheid.

Het evangelie van Lucas bevat één verhaal dat werkelijk over dankbaarheid handelt. Tien melaatsen roepen aan de kant van de weg dat Jezus hen moet genezen. Ze moeten zich gaan laten zien bij de priesters en daar aangekomen, ontdekken ze dat ze inderdaad genezen zijn. Slechts één van de tien mannen keert terug naar Jezus om Hem te bedanken en deze man was een Samaritaan. Dit verhaal had dus ook “de dankbare Samaritaan” kunnen genoemd worden.

Waarom vonden negen van de tien genezen mannen het niet nodig om te danken? Vroeger dacht ik dat dat was uit vergetelheid, onverschilligheid of gewoon uit botte onbeleefdheid. Het leven heeft me doen inzien dat er nog een andere reden kan zijn. Sommige mensen leven niet graag in dankbaarheid tegenover anderen. In onze meritocratische maatschappij is het een ondraaglijke gedachte dat je iemand anders dan jezelf zou moeten danken. Mensen voelen zich snel verschuldigd tot een tegenprestatie. Maar voor zoiets als een genezing kan je helemaal geen tegenprestatie leveren en de schuld blijft dus openstaand en ondraaglijk. Daarom gaan mensen precies die medemensen vermijden aan wie ze dank verschuldigd zijn.

Meritocratie draait op hoogmoed. Dankbaarheid draait op nederigheid. Wie nederig van hart is, durft te erkennen dat hij een aantal mensen dank verschuldigd is. Het brengen van dank is dan niet meer zo moeilijk. En uiteindelijk is dankbaarheid ook een vorm van generositeit.

Foto: / Shutterstock.com