Het Verdriet van Vlaanderen

Dit boek vertelt de familiegeschiedenis van de tweeling Hein en Toon Van den Brempt die in 1945 net na de oorlog geboren werden. De families van hun vader en moeder hadden daarbij ernstig gecollaboreerd tijdens de oorlog. Het boek vertelt aan de hand van opzoekingswerk en gesprekken hoe ‘zwarte’ families leefden en dachten tijdens en na die fameuze oorlog. Het toont aan dat de collaboratie haar eigen, zelfbevestigende logica had, misschien moeilijk te begrijpen voor de ‘witten’ die aan de andere kant stonden, maar niettemin herkenbaar voor iedereen die zichzelf durft te situeren in zijn / haar specifieke politieke en ideologische leefomgeving.

Zoals Toon zelf getuigt in het boek: “Bij mij groeit een besef dat mensen in concrete omstandigheden de beslissing nemen die ze nemen. Ook al verfoei ik nu hun keuzes. En dat ik toen, in hun plaats misschien dezelfde beslissingen had genomen. Een vaststelling die ongemakkelijk maakt.”  Kijk, dat zijn nu eens wijze woorden. We diaboliseren graag Hitler. Maar we zouden moeten beseffen dat we allemaal, als we in een voor de buitenwereld ‘foute’ familie geboren worden, ‘fout’ zouden kunnen handelen, en dan vooral als we het net heel goed menen in die familie. Alleen educatie kan mensen misschien op het juiste pad brengen, maar ook daar moet ik een kanttekening bij maken, want ik stel samen met u vast dat mensen met een zeer gelijkaardige, degelijke educatie, er vaak totaal andere opvattingen op nahouden.

Dit werk is wat lang maar toch bewonderenswaardig, zowel omwille van het moedige getuigenis van de broers zelf (waarvan ik er één persoonlijk ken) als omwille van het bewogen speur- en schrijfwerk van Kristien Hemmerechts. Het moet gezegd dat dit na 75 jaar nog altijd een heikel thema is. Ook al voelden deze drie mensen zich blijkbaar sterk en onverdacht genoeg om dit werk te publiceren, je moet het dan toch nog maar doen ook, zonder op voorhand te weten welke reacties je gaat ontvangen.

Een oorlog verwerken kost honderd jaar. Niet alleen moeten alle mensen gestorven zijn die het zelf meegemaakt hebben, ook alle mensen die hen nog gekend hebben, moeten van het toneel verdwenen zijn. In verband met de verwerking van oorlogsleed verwijs ik ook naar mijn blogs: “Zin en onzin van collectieve schuldbelijdenissen”, “Titus Brandsma” en “L’ordre du jour”.