Economie en Barmhartigheid

Het woord barmhartigheid komt niet vaak voor in leerboeken economie. Economische theorieën gaan er vaak van uit dat redelijke prijzen het gevolg zijn van goede evenwichten tussen vraag en aanbod. Meer geavanceerde theorieën houden misschien wel rekening met de factor onderhandeling: hoe worden prijzen afgesproken? Een groot pijnpunt in onze economie is dat de meeste onderhandelingen niet tussen gelijken plaatsvinden maar tussen een sterkere partij en een zwakkere. De prijzen zijn vaak niet zo rechtvaardig als ze lijken. In de leerboeken en in de dagelijkse praktijk bestaan er nog geen #metoo bewegingen voor mensen die onrechtvaardige contracten getekend hebben omdat ze in een zwakke positie stonden. Eigenlijk zouden MBA studenten moeten leren dat een onderhandeling tussen ongelijken altijd onethisch is omdat ze in het nadeel van de zwakste uitvalt.

In zijn boek Economics of Good and Evil wijst ook Tomáš Sedláček op dit probleem. In onze wereldhandel is er momenteel een ware kaalslag aan de gang. Ook de rijken worden er onrustig van want ze weten intuïtief dat dit kan eindigen met sociale revolte. Die onrust verklaart het hedendaagse stemgedrag waar journalisten zo verontwaardigd over reageren.

Maar hoe los je dat op? Je kan niet voor elke onderhandeling de mensen eerst op gelijke voet krijgen. Vakbonden proberen dit wel, maar dat lukt niet. Het antwoord is dat je geen duurzame economie kan hebben zonder ingebouwde barmhartigheid. De sterken moeten uit eigen beweging barmhartig en vrijgevig zijn. Ze moeten inzien dat het in hun voordeel is om onvrede te vermijden. De oproepen tot barmhartigheid in de bijbel dienen uiteindelijk ook een economisch doel, maar laat dat niet onze enige drijfveer zijn.

Afbeelding: straatbeeld in Luxor, Egypte 1988 ©Wim Lahaye