Identiteitsbestrijding

We leven in een uitzonderlijk land, dat wist u al. Ik geef een voorbeeld. Als een Vlaming in een verkaveling gaat wonen, dan doet hij dat om zich af te zonderen van de buitenwereld, ook en vooral om niet in de buurt van allochtonen te moeten wonen. Als een Franstalige Belg in een villawijk van Sint-Genesius-Rode gaat wonen, dan doet hij dat omdat hij houdt van het kosmopolitische karakter van Brussel. Als je een goede propaganda voert, ga je na verloop van tijd je leugens zelf geloven.

Vlaamse opiniemakers, kunstenaars en journalisten vinden mekaar in een gemeenschappelijk discours: de bestrijding van de Vlaamse identiteit. Dat is eigenaardig, niet alleen omdat dit de identiteit van een meerderheid van de bevolking is, maar ook omdat we vandaag een Vlaams parlement en een Vlaamse regering hebben.

Maar ook andere identiteiten kunnen voorwerp uitmaken van bestrijding. Als Belg kan je aangevallen worden door flaminganten die je Belgische identiteit bestrijden. (Dat kan wel waar zijn, maar dat gebeurt alvast niet met de steun van de openbare omroep en van de gesubsidieerde kunstwereld.) Sommige Vlamingen stellen Walen voor als profiteurs; dat is helemaal niet terecht, al moet ik deze week toegeven dat laatstgenoemden echt veel staken. En als belijder van een religie voel ik mijn identiteit belaagd als steeds meer mensen beweren dat religies gevaarlijk zijn. Ik voel me dus steeds meer verwant met de moslims.

Miskenning en verloochening van een identiteit ontstaat wanneer een groep opzettelijk negatieve kenmerken – clichés van een identiteit gaat belichten. Dat heeft altijd een bedoeling: verjaging van anderen, versterking van de cohesie van de eigen groep, promoten van een tegenidentiteit, of gewoon macht en rijkdom. Er is ook het menselijk opzicht. Men wil goed gezien worden in de eigen groep, dat verklaart veel zelfcensuur in onze pers. Maar onze pers meet zich ook een edele opdracht aan: rechts stemgedrag vermijden. Zij maakt daarbij drie fouten: ten eerste denkt ze dat het doel de middelen wettigt. Ten tweede creëert de pers met die identiteitsbestrijding een koppeling tussen identiteit en stemgedrag, precies het omgekeerde van wat beoogd werd. Ten derde zal men je neerbuigend advies verwerpen als je geen moreel gezag kan opbouwen. Moreel gezag verwerf je met moreel gedrag.

Omdat meerdere identiteiten voorwerp kunnen zijn van bestrijding, gebruik ik verder de sympathieke “Ch'ti” identiteit, omdat die zowel kenmerken van de Vlaamse als van de Waalse identiteit omvat. De Chti combineren de onverdraagzaamheid van Vlamingen met de luiheid van Walen :-). Mijn bedoeling is te laten zien hoe identiteiten -vaak op een subtiele manier-  bestreden worden.

1. De Chti stemmen op Chti partijen en denken alleen aan zichzelf.
2. De bijdrage van de Chti aan de Franse economie is ondermaats. Ze parasiteren op de werklust van de Fransen.
3. Als niet-Chti kan je daar nauwelijks overleven.
4. De Chti sluiten in mei alle wegen af voor hun stinkende Chti-festivals waar ze zich te pletter zuipen. Niet zelden eindigt dat met vechtpartijen.
5. Als je er de weg vraagt, antwoorden ze steevast in het Chti, een brabbeltaaltje waar niemand iets van begrijpt.
6. Als ik het Chti-lied hoor, keert mijn maag. De tekst gaat over een veldslag die ze eigenlijk nooit gewonnen hebben.
7. Julius Caesar schreef al over de Galliërs. Heeft hij ooit één woord geschreven over de Chti?
8. Frankrijk heeft geniale geleerden voortgebracht: Descartes, Pascal, d’Alembert, Poincaré, … Daar was niet één enkele Chti bij. 
9. Vroeger moesten alle Chti-kinderen Ernest Nicolas en Felix Charpentier lezen. Gelukkig zijn we van die heimatliteratuur verlost.

U herkent ongetwijfeld een aantal zaken. Identiteitsbestrijding maakt vaak een karikatuur van volkse mythes en van culturele eigenheden. We worden er dagelijks mee geconfronteerd. Je Chti- identiteit kan op twee manieren miskend worden: 1) De Chti zijn slecht en jij bent ook een Chti.  2) De Chti zijn slecht maar jij bent goed – je bent dus geen echte Chti.  In geval 2) kan men zich toch gekwetst voelen omdat men zich nog Chti voelt of omdat men vele Chti-vrienden heeft. Omdat je je identiteit met de moedermelk meekrijgt, is identiteitsbestrijding eigenlijk altijd onproductief en laf.

Wat kan je doen als je identiteit bestreden wordt? Je kan zoals Petrus je identiteit tijdelijk verloochenen, maar op een Pinksterdag zal je weer tot inkeer komen. Je kan je identiteit ook als geuzennaam adopteren. Mijn identiteit van Vlaamse katholiek wordt dubbel bestreden. Als Vlaming ben ik provincialistisch en onverdraagzaam. Als katholiek ben ik kwezelachtig en achterlijk. (Straffer nog, mijn voorvader was een Chti!) Ik heb dus een echte kerktorenmentaliteit maar voor mij is de kerktoren precies de plaats waar ik de opdracht krijg me in te zetten voor een betere wereld en verdraagzaam te zijn tegenover de Samaritanen onder ons. Tegelijk doet de Vlaamse kerktoren me ook beseffen dat de Farizeeën van alle tijden zijn.

Ik verwijs naar mijn blog: “Les Identités Meurtrières” en naar mijn essay “Vlaanderen en België, een gespannen verhouding”. Ook het artikel Verdeeld portret van Vlaanderen is lezenswaard. Een toespraak van de auteur ervan, Jean-Pierre Rondas, was inspirerend voor deze blog.