The King's Speech

Deze uitmuntende film belicht een aspect van het leven dat zeer veel onzichtbaar leed veroorzaakt bij heel wat mensen. Het gaat over de terreur van de sociale conformiteit en de daarmee gepaarde gaande angst als je om één of andere duistere reden niet conform bent. In de film gaat het over een koning die niet kan wat hij uitgerekend wél goed moet kunnen: speechen. Koning George VI was een notoir stotteraar en in dit filmfragment wordt op een briljante manier de faalangst van de koning in beeld gebracht, letterlijk met een rood lampje. De aanloop naar de speech voelt aan als een gang naar het schavot. Ik vind dit één van de beste filmfragmenten aller  tijden.

In the Book of Life verscheen een interessant hoofdstuk getiteld “the Problem of Shame”. Schaamte is een vreselijk gevoel, erger dan schuld. Bij een gevoel van schuld hebben we ons misschien zwak gedragen, maar we voelen ons niet noodzakelijk zwak, we behouden de controle. Bij schaamte gaat het om ons zwak zijn en het daarmee gepaard gaande besef dat die zwakte in elk geval verborgen moet blijven voor de medemens om als mens geen voorwerp te worden van spot en verstoting. Bij schaamte gaat alle controle over onze emoties verloren. Het probleem is zo oud als de mensheid. Volgens de Bijbel had Mozes een spraakgebrek en moest zijn broer Aäron telkens weer het woord voeren.

Schaamte ontstaat bij uitstek als je iets niet kan wat iedereen kan. En dat kunnen zeer vele dingen zijn. Voor fysiek en mentaal gehandicapten lijkt het evident om daarmee om te gaan, maar dat is niet altijd zo. Op deze internationale dag van personen met een handicap loont het de moeite om daar even stil bij te staan. Maar wat met mensen die eruit zien als u en ik en die lijden aan allerlei stoornissen zoals spraakgebreken, tics, zware dyslexie of dyscalculie, ernstige fobieën als pleinvrees, tunnelvrees of smetvrees? Het zijn allemaal handicaps die tot schaamte kunnen leiden.

Ik kan me sterk inleven want zelf lijd ik aan een essentiële tremor in de handen. Meestal reageren volwassenen wel respectvoller dan kinderen als zij dit bij iemand waarnemen, maar slechts weinigen zijn echt in staat tot begrip en inlevingsvermogen. Onze maatschappij zou er wel bij varen als zij zich beter bewust was van de hoge conformiteitsdruk die zij hier onbewust uitoefent. Blijkbaar hebben mensen het altijd moeilijk met medemensen die onverwacht anders zijn. Vermoedelijk is het spotten met anderen een overlevingsinstinct; het leidt de aandacht af van de eigen zwakheden.

The King’s Speech eindigt subliem. De film heeft een soort happy end, een relatief goede toespraak van de koning. Wanneer de stemcoach aan de koning opmerkt dat deze toch nog wat stotterde tijdens een bepaalde passage, antwoordt de koning ietwat triomfantelijk: “They had to know it was bloody me!”. Inderdaad zijn we soms beter herkenbaar aan onze gebreken, dan aan onze kwaliteiten en misschien is dat wel de grootst denkbare troost…Ergens zijn we allemaal hopeloze gevallen. Ik verwijs ook naar mijn blog: “Lof der Zotheid” en naar “A la recherche du film oublié”.

Ik wil deze blog opdragen aan alle medemensen die (zoals ik) iets niet kunnen wat iedereen kan.