Ode aan de ijver

"Zelo zelatus sum pro domino, deo exercituum." "Met ijver heb ik me ingezet voor de Heer, de God van de heerscharen". Elia antwoordt het telkens weer aan God zelf, als die hem tot tweemaal toe vraagt: “Waarom ben je hier, Elia?” Elia zegt het niet uit trots maar vanuit de diepst denkbare wanhoop. Hij is op de vlucht voor de afvallige heersers van Israël die hem willen ombrengen. Het zinnetje prijkt boven de ingang van het klooster van de karmelieten in Heverlee. Dat paste niet alleen wonderwel bij de Karmel spiritualiteit, het moest de leerlingen van het Sint-Albertuscollege wellicht ook tot ijver en offervaardigheid aanzetten.

We associëren ijver inderdaad vooral met werkijver of vlijt maar dat is niet helemaal wat Elia bedoelde. IJver is algemeen een soort brandend vuur voor een hoger doel. Bij Elia is dat eerder geloofs- en verkondigingsijver.

De Britse denker Roger Scruton stelt in zijn boek Against the Tide: “Sacrifice is essential to achieve anything worth pursuing”. Hij denkt daarbij uiteraard op de eerste plaats aan het onderwijs. De verwerving van kennis en vaardigheden vergt een offer van leerling én leerkracht voor een hoger doel. Dat offer bestaat vooral uit ijver en tijd en dus ook uit geduld. 

De ijver staat de laatste tijd onder druk door de toegenomen nood aan zelfzorg. Die zelfzorg zou niet zo hard nodig zijn als we ons leven en dat van onze kinderen wat eenvoudiger zouden houden en minder zouden ingaan op alle mogelijke opportuniteiten. Misschien moeten we vooral ijveren voor vereenvoudiging. Maar de ijver kan als deugd toch wel wat herwaardering gebruiken. Ze past vooral goed in het rijtje van de deugdzaamheden (ijver, integriteit, discipline, wellevendheid, plichtsbesef) die ons onderwijs zou moeten promoten.

Ik verwijs ook naar mijn blogs Voetjes op de Grond en Mozart Assassiné. In mijn Engelstalige blog Ode to Industry wijs ik erop dat de zuivere werkijver eerder een ideaal van onze economische wereld is dan een ideaal dat afkomstig zou zijn uit Bijbelse verhalen.

Foto: Portaal van voormalig karmelietenklooster in Heverlee 2024 ©Wim Lahaye