Profileringsdrang

In een vorige blog hadden we het al over de polarisering in de berichtgeving en de intellectuele plicht naar waarheid te zoeken. We krijgen dagelijks ophefmakende revelaties in de schoot geworpen die ons moeten doen twijfelen aan dingen die we voor waar aannamen zoals de klimaatverandering door menselijke activiteit, de honger in Gaza of het nut van vaccinaties. Soms gaat het regelrecht over fake news of oorlogspropaganda, soms is het gewoon een erg eenzijdige en zwak onderbouwde analyse die een verborgen economisch doel dient. De personen die ons deze berichten doorsturen hebben meestal geen voorkennis in het domein. Wat zijn dan hun drijfveren om deze ophefmakende revelaties zonder eigen commentaar door te sturen?

Ik zie twee grote drijfveren: de profileringsdrang en de afkeer van ongemakkelijke waarheden met sociaal - economische implicaties. In deze blog heb ik het over de profileringsdrang.

De profileringsdrang is een hedendaagse verschijningsvorm van de hoogmoed. De benedictijnse monnik Anselm Grün omschrijft in zijn boek „Die Macht des Dunklen in unserer Zeit und wie wir ihr entgegentreten“ de profileringsdrang als één van de nieuwe kwalen van de moderne maatschappij. Als iedereen zich gaat profileren, verdrinken we elkaar in ons eigen gebluf.

Wat is er dan zo eervol in het verspreiden van ophefmakende revelaties? De verspreider en de schrijver van de ophefmakende revelatie wekken bij de lezer de schijn op dat zij de wereld nipt van de ondergang zullen redden. Het mainstream gedachtengoed is zo sterk dat wij de waarheid niet meer kunnen zien. “Ze willen ons kapotmaken.” 

Op die manier leiden bijna alle maatschappelijke thema's vandaag de dag tot een polarisering. Links en rechts houden elkaar verantwoordelijk voor de ondergang van het Avondland. Over die nakende ondergang bestaat blijkbaar wél een gezamenlijk onbehaaglijk gevoel. Zijn we misschien decadent geworden? Uiteindelijk leiden bijna alle twistvraagstukken tot een 49-51% verhouding tussen beide overtuigingen.

Het verklaart de nipte stemresultaten van belangrijke maatschappelijke bevragingen zoals Brexit, Trump-Biden, enzoverder. De profileringsdrang wordt het gemakkelijkst bevredigd vanuit het minderheidsstandpunt want daarmee kan je de wereld nog net redden. Heel wat mensen ventileren hun frustraties in de sociale media. Hun grootste frustratie blijft echter verborgen. Het is hun eigen onbeduidendheid in de data-oceaan. Het is het feit dat niemand geïnteresseerd lijkt in hun opinie over dit nieuw of oud maatschappelijk vraagstuk. En dat terwijl de televisie het vraagt aan talloze mensen op het marktplein. Misschien moet dit wel veranderen.

Gematigde nederigheid in de geest van Thomas a Kempis is een goed voorbehoedsmiddel tegen dergelijke frustraties. En goed werk blijft het beste uithangbord voor zelfprofilering op de lange termijn. Maar er blijft niettemin het probleem van de geringe maakbaarheid van de medemens.

Image 1 by György Károly Tóth from Pixabay : hooded crow
Image 2 by Wim Lahaye 2025 : equestrian statue of Kaiser Wilhelm I at Deutsches Eck in Koblenz