Dies irae

De mensheid komt ooit aan haar einde. Dat is een wetenschappelijk vaststaand feit, voor zover dingen kunnen vaststaan in de wetenschap. Ik herinner me nog heel goed de dag dat ik dat vernam als kind op de lagere school. Mijn ouders en mijn leraar trachtten me gerust te stellen: ikzelf zou het (waarschijnlijk) niet meer meemaken. Ze begrepen niet dat dat voor mij geen geruststelling was; ik kon me namelijk perfect inleven in de mensen die het wél reëel zullen meemaken.

Het werd allemaal begrijpelijker toen ik leerde hoe de kosmos en de mensheid in mekaar zaten. Er is de tweede hoofdwet van de thermodynamica die geleidelijk alle bruikbare energieverschillen zal doen verdwijnen en die ons heelal in een lauwe klomp ijzer zal omzetten. Verder hebben onze aarde en onze zon een eindige levensduur. Eventueel kunnen we nog proberen te ontsnappen naar een andere plaats, maar de vraag is of we dat tijdig gaan leren. De mensheid (of een nieuwe super-menselijke opvolger) kan ten onder gaan aan natuurcataclysmen zoals meteoorinslagen, komeetinslagen, zonne-expansies, vulkaanuitbarstingen, niet-bestrijdbare biologische plagen, zoals epidemies of nieuwe extreem succesvolle levensvormen. En omdat het over een lollig thema gaat vandaag,  kan ik hier nog het bezoek van buitenaards leven vermelden. We zijn dus al kwetsbaar genoeg.

In het licht  van de recente ecologieproblemen krijgen we daar nog heel wat risico’s bovenop. Sinds kort is de mensheid in staat er zelf een einde aan te maken. We weten best dat we niet goed bezig zijn: de uitputting van de bodem, de bezoedeling van de atmosfeer, het broeikaseffect, het gat in de ozonlaag, de verstoring van de zeeën enzoverder. De herdenkingen van de eerste wereldoorlog en de nieuwe spanningen in de Oekraïne geven aan het geheel een pre-apocalyptisch tintje. Goed beheer en verantwoordelijkheid zijn dus meer dan ooit aan de orde.

Beheer en verantwoording vormen ook een rode draad in het christendom. In de Bijbel wordt de mens vaak aangesteld als beheerder of rentmeester van kostbare zaken (de parabel van de talenten, de werknemers van de wijngaardenier, de verloren zoon, de aanstelling van Petrus). Bij de terugkeer van zijn heer moet de rentmeester dan rekenschap afleggen over datgene wat hij gekregen heeft, het is een typisch thema van deze novembermaand. De menselijke religieuze intuïtie sluit hier naadloos aan bij de wetenschappelijke bevindingen. Zorgzaamheid is dus meer dan ooit geboden.

Ik verwijs graag naar mijn eerder blogs: "Sustainability Engineering", “Heat”, "Kopenhagen" en “Biosfeer 2”.

Foto: European Space Agency (Rosetta mission) –  license text can be found at http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/igo/