Het plezier van het zoeken

Dit boek van Rik Pinxten is een warm pleidooi voor een "inclusieve" samenleving, waar mensen elkaar vertrouwen, hun onderlinge verschillen overstijgen en samenwerken aan de echte uitdagingen van deze tijd, waaronder de groeiende globale problemen met het milieu.

Op het eerste gezicht lijkt dergelijke inclusieve samenleving geen pleidooi nodig te hebben, maar de auteur wijst doortastend op een aantal pijnpunten in onze maatschappij. Het gebrek aan vertrouwen - of 'geloof in de medemenselijkheid van anderen', het benadrukken van culturele verschillen om het eigen gelijk veilig te stellen, het verkiezen van exclusie boven inclusie. Al te vaak worden samenlevingsproblemen geassocieerd met culturele of etnische verschillen terwijl het sociaal - economische probleem gewoon ontkend wordt, hetgeen de belangen van de sterksten veilig moet stellen. 

Het boek is geschreven vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief. De 'boekgodsdiensten' (Jodendom - Christendom - Islam) komen er niet zo goed uit, omdat zij al te veel op 'exclusie' gericht zouden zijn, door aanspraak te maken op de universele waarheid en op basis daarvan een onderscheid te promoten tussen gelovigen en ongelovigen. Vanuit een historisch perspectief begrijp ik dit standpunt perfect, maar vanuit mijn christelijke beleving moet ik dit ontkennen.

Voor mij is Jezus Christus nog altijd de uitvinder van het inclusiedenken. Hij neemt het steeds op voor diegenen die wij veronachtzamen of vermijden. Zo neemt Hij het op voor de zoon die alle geld verbrast, voor de arbeider die te laat begint te werken, voor de melaatse, voor de Samaritaan, voor de overspelige vrouw en voor de tollenaar, de kleine man die in een boom moest kruipen om Hem te zien, en tenslotte voor de misdadiger die naast Hem op het kruis hangt. Daarmee wil ik niet beweren dat het christendom 'de enige weg' is, wel dat het christendom de inclusie zou moeten promoten, maar misschien is de boodschap niet altijd goed begrepen geweest door de boodschappers.

Een interessante vraag die me bekroop bij het lezen van dit boek is de volgende: wij leggen aan allochtonen inburgeringscursussen op. Waarom leggen we aan autochtonen geen 'uitburgerings-cursussen' op, waarbij we hen leren om te gaan met culturele diversiteit en waarbij we hen de basics van de 'vreemde' culturen bijbrengen? Of beter gezegd, waarom volgen allochtonen en autochtonen dergelijke cursussen niet samen? Ik ben benieuwd wie het aandurft dit voor te stellen...

Een specifiek probleem van atheïsme en humanisme is het gebrek aan eigen verhaal en 'ritueel' in de rites of passage, te wijten aan het ontstaan als reactie 'tegen de religie' en het gebrek aan kritische massa voor grotere evenementen. De auteur pleit ervoor hier wat aan te doen... In dat verband vraag ik me af of hier geen win-win situatie met de Kerk mogelijk is. Kan men geen multi - levensbeschouwelijke vieringen organiseren bv. bij de "12-jaar transitie" (communie) van jongeren? Waarom klasgenoten die met hulp van hun ouders bewust kiezen voor een lentefeest uitsluiten van communievieringen? Is het een utopie? Het lost nog andere problemen op, bv. het maatschappelijk draagvlak voor de torenhoge renovatiekosten aan religieuze gebouwen. Kan men kerken niet herbestemmen tot multi-religieuze ontmoetings-plaatsen? Misschien worden we dan terug een echte samenleving... 

Het boek bevat een leuke passage die ik u niet wil onthouden: "... de vreemde overmacht van kommaneukers, ideologische formalisten en maatschappelijk abdicerende geleerden blijft verbazen." I could not agree more.