Tobits vertrouwen in de toekomst

Uit de 17de en 18de eeuw tref je vaak schilderijen aan van twee jonge mannen en een hond. Een van de jonge mannen heeft vleugels terwijl de ander op diens instructie een reusachtige vis opensnijdt. Het is de prachtige legende van Tobias en Rafael uit het boek Tobit van het Oude Testament, destijds heel populair bij kunstschilders.

Tobit, de vader van Tobias, is een 'godvrezend' man, maar hij leeft in de ballingschap, in een wereld die zijn godsdienst vijandig is. (Erger dan bij ons voor alle duidelijkheid.) Maar Tobit doet onverzettelijk het goede. Hij begraaft 's nachts de dode lichamen van zijn gestorven landgenoten hoewel de bezetter dat strikt verboden heeft. Tobit blijft elke nacht zijn trouwe plicht doen, maar op een dag komt hij in een totaal uitzichtloze situatie terecht. Een vogel laat uitwerpselen op zijn ogen vallen en Tobit wordt volledig blind. Maar Tobit verliest de hoop niet; hij heeft vertrouwen in de toekomst en gelooft in het herstel van het onherstelbare.

Tobit weet dat hij nog een schat heeft liggen in een ver land. Zijn zoon Tobias moet die schat gaan ophalen samen met de eerste de beste vreemdeling die er geschikt uitziet om hem te begeleiden. Tobit gelooft in de goddelijke Voorzienigheid en die eerste beste vreemdeling blijkt een door God aangestelde aartsengel te zijn, Rafaël genaamd. Rafaël zal de jonge Tobias begeleiden en beschermen op zijn gevaarlijke tocht. Tobit drukt zijn zoon echter de gouden regel op het hart: “Wat jij niet wilt dat men jou aandoet, doe dat ook een ander niet aan”. Het is bij mijn weten de enige plek in de Bijbel waar de gouden regel zo uitdrukkelijk geformuleerd wordt. Het verhaal loopt goed af en Tobit raakt zelfs genezen van zijn blindheid (zie het prachtige schilderij van Bernardo Strozzi).

Een wereld die God miskent, voelt koud en uitzichtloos aan. Dit verhaal leert hoe we moeten standhouden in zo’n wereld en hoop mogen blijven koesteren op een betere toekomst. Anders gezegd, het  vertrouwen op een betere toekomst werkt zelfbevestigend, zelfs wanneer je soms kopje onder gaat. Beatus vir qui sperat in eo.

Afbeelding: Renata Sedmakova / Shutterstock.com , schilderij van J. Van de Kerkhove, St.-Jakobskerk, Brugge