De wedijver tussen de naties

Hedendaagse politieke commentatoren hebben we het vaak over het verfoeilijke 19de-eeuwse nationalisme. Tegelijk moeten zij vaststellen dat we in de 21ste eeuw nog niet van dit beestje verlost zijn. Integendeel, hoe meer de leiders van de politieke grootmachten het nationalisme van kleinere staten proberen te onderdrukken, hoe meer die grootmachten zich zelf als bekrompen nationalistische staten beginnen te gedragen. De gevolgen zijn bekend.

Toch is er iets goeds aan de wedijver tussen de naties. Die wedijver is altijd al een grote bron van vooruitgang geweest. In Clearcutting the Earth suggereerde ik dat multinationals een grote bijdrage aan de vooruitgang hebben geleverd. Dat meen ik nog altijd maar de allergrootste sprongen in de vooruitgang overstegen de mogelijkheden van het privé-kapitaal. Ze waren gewoonlijk het resultaat van alle economische krachten in een samenleving tesamen. De wedijver tussen de naties was dan de motor van de vooruitgang.

Tijdens de Koude Oorlog slaagde Rusland erin een mens in de ruimte te sturen en de Verenigde Staten slaagden erin een team op de maan te krijgen. In de nieuwe wedijver tussen de naties heeft de ruimtevaart opnieuw een prominente plaats gekregen, in samenklank met de cyberveiligheid. Hetgeen opnieuw leidt tot grote vooruitgang in de ruimtevaart. Het is niet zeker dat ik het nog meemaak, maar mijn kinderen zullen normaal gezien de eerste mens op Mars zien verschijnen. En laten we hopen dat die eerste mens man of vrouw kan zijn.

Maar ook in die verfoeilijke 19de eeuw heeft de wedijver tussen de naties veel vruchten opgeleverd. De naties hebben koortsachtig gewerkt aan een dicht spoorwegnet waar we sinds the Great Continental Railway Journeys nog steeds gebruik van maken, zonder te beseffen hoeveel zweet en leed die spoorlijnen gekost hebben. In de 18de eeuw heeft de wedijver tussen de naties ons het huidige wegennet opgeleverd. In de 16de eeuw wedijverden de vorsten met gedetailleerde kaarten van hun vorstendommen. In de middeleeuwen overbluften de steden elkaar met kathedralen en belforten. Het zijn allemaal realisaties waarop ons dagelijks leven nog steeds gebouwd is. De wedijver tussen de naties heeft leed én vooruitgang gebracht.

Foto: Cape Canaveral Florida 1986 ©Wim Lahaye