Wat is het doel van het onderwijs? Als je peilt naar de
tijdsgeest, denk je: “voldoende bekwaamheden verwerven om de mondiale
concurrentieslag aan te kunnen”. Dat is niet helemaal verkeerd, maar in “De
paradox van de ambitie” suggereerden we al dat dat niet het (enige)
doel van het leven is. Er moet dus méér zijn. In “De
geschiedenis van de vooruitgang” schreef Rutger Bregman al dat men
dit vroeger niet zo zag. Het onderwijs moest vroeger vooral leiden tot een
deugdzaam leven. Postmoderne denkers zullen opperen dat dit een typische
ondeugd was van het christelijk onderwijs, waar een deugdzaam leven gelijk
stond met een christelijk leven. Maar Rutger Bregman merkt op dat ook liberale
denkers als John Stuart Mill en Alexis de Tocqueville er zo over dachten.
Onderwijs moest Cultuur met grote C brengen en die Cultuur moest de mens
verheffen naar een deugdzamer leven. Men mag ook niet vergeten dat
deugdzaamheid, in een in opbouw zijnde maatschappij, inderdaad tot een beter
leven kon leiden, zeker als je bedenkt dat de ijver en het doorzettingsvermogen
(de “industria”)
tot die deugden behoorden. Ook Peter Drucker noemt integriteit, de deugd bij uitstek, een belangrijke eigenschap voor een manager.
Maar vandaag mag je niet meer spreken over volksverheffing
en als je suggereert dat onderwijs deugdzaamheid moet bevorderen, dan gaan de
bobo’s van 1968 meteen steigeren: dat kan niet waar zijn! Als je daarentegen
suggereert dat het onderwijs de gelijkheid van man en vrouw moet verbeteren, de
rassendiscriminatie moet bestrijden en respect voor alle diversiteiten moet
bevorderen, dan zal iedereen je meteen toejuichen. Maar is dat nu net geen
deugdzaamheid? En is die deugdzaamheid dan ook niet gekoppeld aan die grote
westerse Cultuur waarvan we toch denken dat die enkele unieke verworvenheden
heeft? Alles hangt ervan af hoe je deugdzaamheid invult en vandaag liggen de
klemtonen nu eenmaal anders dan gisteren. Maar deugdzaamheid is nodig voor een
goede samenleving en het is nog altijd de beste garantie om de mondiale
concurrentieslag aan te kunnen. En er is meer: deugdzaamheid is ook nodig op de
schoolbanken om een goed studie – klimaat te kunnen bereiken.
Ik verwijs ook naar mijn blog: “De
ongelijkheid van Confucius”, “De
ongelijke strijd van culturen” en naar “Virtues
and virtutes”.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten