Triomfen zijn normaal gezien van korte duur. De triomfator maakt met opgeheven hoofd zijn tocht door de straten en inmiddels wordt al ijverig aan zijn schavot getimmerd. Niet zo voor de graaizucht die niet alleen zelf onsterfelijk is, maar waarvan ook de triomf, met name de economische crisis, nu al meerdere jaren duurt. Tot een jaar geleden leefde nog de idee dat na de crisis alles weer als voorheen zal zijn, maar ook deze hoop is aan het smelten.
In het jaar 2004 beschreef ik de dictatuur van de economie. De huidige bankencrisis was nog niet begonnen, maar het gedrag van de beurzen was ook toen al zorgwekkend. Men kan opmerken dat een vrije markt regulering nodig heeft om misbruiken en wantoestanden te vermijden. Dat is waar maar ik ben van mening dat zakelijke ethiek essentieel is en nooit door regulering kan vervangen worden. De reden is eenvoudig: complexiteit. Ons economisch bestel en onze maatschappij worden dermate complex dat regulering nooit volledig en doeltreffend kan zijn. Een minimum regelgeving blijft nodig maar ze holt de feiten steeds achterna en ze is nu zo ingewikkeld geworden dat ze 'de facto' niet kan toegepast worden. Vaak versmacht regulering ook de goede gang van zaken. Er moet dus een arbeids- en zakenethos bestaan dat uitwassen vermijdt.
Men kan nu opmerken dat ook de ethiek zelf complex wordt en dat men de gevolgen van een beslissing ook niet altijd kan inschatten. Dat is inderdaad zo, maar dat is een element van de menselijke conditie dat eeuwenoud is en waarvoor mildheid (in het christendom vergeving) kan aangewend worden. Die mildheid is ook geen probleem als een (achteraf negatief beoordeelde) beslissing niettemin gemaakt werd op basis van een solide hiërarchie van waarden. Men moet dan eerder van inschattingsfouten spreken dan van een gebrek aan waardenbesef. Maar een interessante vraag is of we nog over een gemeenschappelijke solide hiërarchie van waarden beschikken.
Alleszins blijken in de gangbare zakelijk ethiek ook voortdurend koerscorrecties nodig te zijn. Ik geef een voorbeeld. In ons land is het overdreven "afkloppen" (het graaizuchtig afromen) van staatssteun voor bedrijven een tamelijk aanvaarde praktijk. Bij een afweging van het belang van de overheid versus het belang van het bedrijf is de keuze snel gemaakt. Men kan opmerken dat het eigenlijk de staat is die de bedrijven en de middenstand verregaand uitzuigt met veel te hoge belastingen en dat deze staat nog steeds de sterkste is. Burgerzin in het gebruik van overheidsgeld is dus erg ongebruikelijk en een bijhorende zakelijke ethiek is vrijwel onbestaande.
Maar nu gaan we naar een situatie waarin de staat geen geld meer kan uitdelen; het bijhorende luilekkerland is nu definitief ten einde. De burger zal dus moeten inzien dat burgerzin ten aanzien van de overheid noodzakelijk wordt om die overheid overeind te houden. Natuurlijk moet ook het bedrijf overeind gehouden worden, en moet ook de overheid met haar belastingen dringend wat ethiek aan de dag leggen en misschien ligt vooral daar het probleem...Ook hier triomfeert de graaizucht met de ons bekende gevolgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten